Ung thư thanh quản là một trong các bệnh lý ung thư vòm mũi họng. Ung thư thanh quản thường diễn biến âm thầm, dễ gây lầm tưởng với những bệnh lý thông thường khác nên dễ bị bỏ qua. Nhận biết và điều trị kịp thời sẽ tăng cơ hội sống, tuổi thọ và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư thanh quản.
Ung thư thanh quản là bệnh mà các tế bào ác tính (ung thư) hình thành trong mô thanh quản, chiếm 2% trong các căn bệnh ung thư ở nước ta. Bệnh này chủ yếu thường gặp ở nam giới, chiếm trên 90%; ở độ tuổi 50 – 70 chiếm 72%, từ 40 – 50 tuổi chiếm 12%. Song hiện nay độ tuổi mắc bệnh ngày càng được trẻ hóa và phụ nữ cũng mắc bệnh ung thư thanh quản nhiều hơn. Một số yếu tố nguy cơ gây ung thư thanh quản có thể kể đến như: thuốc lá, rượu (sự phối hợp giữa rượu và thuốc lá có nguy cơ cao hơn), yếu tố nghề nghiệp (làm việc trong nhà máy hóa chất, mỏ có Nikel, Amiante, chrome…), đã bị tia xạ vùng trước cổ, nhiễm khuẩn vùng răng miệng, tai mũi họng dai dẳng, thiếu dinh dưỡng, vitamine, viêm thanh quản mạn tính, tình trạng sừng hóa (kératore), bạch sản (leucoplasie), u nhú (papillome) của dây thanh được coi là tình trạng tiền ung thư…
Làm sao để phát hiện ung thư dây thanh giai đoạn sớm?
Các triệu chứng trong ung thư dây thanh giai đoạn sớm (với T1a, T1b) thường rất kín đáo, chủ yếu là khàn tiếng, âm sắc thô, với đặc điểm tiến triển chậm, ngày càng tăng dần và không tự khỏi. Đa số bệnh nhân thường chủ quan dẫn tới việc đi khám ở giai đoạn đã muộn. Do đó, đối với các trường hợp khàn tiếng kéo dài, điều trị nội khoa nhiều lần không đỡ, có yếu tố nguy cơ cao như hút thuốc lá… cần được nội soi tai mũi họng để tầm soát ung thư thanh quản. Đây là bước rất quan trọng giúp phát hiện, điều trị sớm và mang lại cơ hội thành công cao
Ung thư thanh quản có những giai đoạn:
Giai đoạn 0: Ở giai đoạn này thì các tế bào ung thư chỉ được tìm thấy tại thanh quản và chưa lây sang các bộ phận khác. Nếu phát hiện ở giai đoạn này bệnh có thể điều trị thành công, nếu không được phát hiện sớm và điều trị thì chúng sẽ phát triển thành ung thư và lan rộng sang các mô bình thường.
Giai đoạn 1: Lúc này khối u đã hình thành và cũng chỉ mới ở thanh quản chưa lây sang các cơ quan khác. Khối u ở vùng của thượng thanh môn, hoặc thanh môn, hạ thanh môn và dây thanh quản thường vẫn đi động bình thường.
Giai đoạn 2: Khối u vẫn chỉ ở thanh quản nhưng đã có sự thay đổi ở các vị trí của khối u, lúc này dây thanh có thể không di động được nữa.
Giai đoạn 3: Lúc này khối u đã lan rộng ngoài thanh quản.
Thượng thanh môn: Ở giai đoạn này thì khối u ở thanh quản hoặc ở mô kế thanh quản, hai dây thanh di động không bình thường, khối u lúc này có thể lan vào hạch bạch huyết ở cùng bên cổ từ chỗ xuất phát u và hạch lớn hơn 3cm.
Thanh môn: Khối u chỉ ở thanh quản và hai dây thanh không di động bình thường. Khối u có thể lan vào hạch ở cùng bên cổ với khối u xuất phát và hạch có kích thước nhỏ hơn 3cm.
Hạ thanh môn: Lúc này khối u chỉ thấy ở thanh quản, 2 dây thanh không di động bình thường, khối u có thể lan sang hạch bạch huyết ở cùng bên cổ với chỗ phát khối u và hạch có kích thước nhỏ hơn 3cm.
Giai đoạn 4: Lúc này các khối u đã bắt đầu xâm lấn sang các cơ quan khác, xuất hiện hạch lan rộng và với kích thước to hơn.
Điều trị ung thư thanh quản
Tuỳ từng bệnh nhân mà các bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị cụ thể. Điều trị ung thư thanh quản cũng giống như các ung thư khác các bác sĩ sẽ căn cứ vào thể trạng người bệnh, giai đoạn bệnh, vị trí tổn thương,… sau đó sẽ cân nhắc sự lựa chọn và phối hợp các phương pháp: phẫu thuật, xạ trị, hóa chất.
Phẫu thuật được lựa chọn hàng đầu trong điều trị ung thư thanh quản. Các phẫu thuật được chỉ định tùy theo giai đoạn của bệnh: cắt dây thanh, cắt thanh quản bán phần, cắt thanh quản toàn bộ kèm nạo vét hạch.
Đối với khối u: Ưu tiên hàng đầu là cắt bỏ rộng khối u cả khối, tôn trọng ranh giới an toàn, kế đến là bảo tồn hoặc phục hồi tái tạo chức năng của vùng họng – thanh quản.
Trường hợp đặc biệt: Ung thư 1/3 giữa ở một dây thanh còn di động tốt, không có hạch cổ. Điều trị: Cắt dây thanh đơn thuần hoặc xạ trị với 70 Gy, kết quả khoảng 90% sống trên 5 năm.
Đối với hạch cổ: Phẫu thuật nạo vét hạch cổ cùng một thì với cắt bỏ khối u.
Sau phẫu thuật có thể có xạ trị bổ trợ; Có thể xạ trị tiệt căn hoặc xạ trị bổ trợ; Xạ trị vào u và hạch; Điều trị hóa chất mang tính chất phối hợp, bổ trợ; Hóa – xạ trị đồng thời. Ngoài ra điều trị miễn dịch không đặc hiệu nhằm làm tăng sức đề kháng chung của bệnh nhân.
Một trường hợp ung thư dây thanh giai đoạn sớm vừa được điều trị thành công tại Khoa Ngoại chuyên khoa – Bệnh viện Quân Dân Y Miền Đông
Bệnh nhân Đ.V.Gái, nam, 70 tuổi, địa chỉ tại Vĩnh Long, có tiền sử hút thuốc lá 45 gói/năm, khàn tiếng kéo dài hơn 5 tháng. Bệnh nhân đến khám và nội soi tại phòng khám 22 Khoa Ngoại chuyên khoa Bệnh viện Quân dân y Miền Đông, được phát hiện khối u sùi khu trú ở cuối dây thanh trái, dây thanh di động tốt. Nội soi treo vi phẫu thanh quản cắt u làm giải phẫu bệnh với kết quả: Carcinoma tế bào gai tại chỗ. Bệnh nhân được chẩn đoán là ung thư dây thanh trái, giai đoạn I với phân loại cTNM là T1aN0M0, nên được chỉ định cắt dây thanh trái và nạo vét hạch cổ cùng bên gửi giải phẫu bệnh. Bệnh nhân được chỉ định cắt u dây thanh trái với ranh giới an toàn qua nội soi và tái tạo dây thanh bằng niêm mạc tại chỗ, bảo tồn chức năng nói cho bệnh nhân sau mổ và nạo vét hạch vùng cổ cùng bên gửi giải phẫu bệnh. Lấy bỏ bệnh phẩm khối u và sinh thiết tại 2 vị trí: mép trước dây thanh đối bên (bên phải) và hạch vùng cổ cùng bên nhằm đánh giá phân độ, tiên lượng sau mổ, cũng như đưa ra hướng xử trí tiếp theo. Theo dõi hậu phẫu: vết mổ liền tốt, bệnh nhân nói được, dây thanh còn lại di động tốt.
Như vậy, ung thư dây thanh giai đoạn sớm có thể điều trị và cho kết quả khả quan. Do đó, mỗi người cần có ý thức tự phát hiện triệu chứng sớm và đến thăm khám tại cơ sở chuyên khoa tai mũi họng để không bỏ lỡ giai đoạn vàng trong điều trị./.
Phẫu thuật viên: Ths. Bs CKI. Hà Công Chánh, Bs Trương Thái Bình, Bs Hoàng Văn Ninh, BS Nguyễn Thị Yến Nhi – Khoa Ngoại Chuyên khoa, Bệnh viện Quân Dân Y Miền Đông
